به بهانه روز جهانی گردشگری نبود زیرساخت مانع ورور گردشگران خارجی به کشور نیست

به بهانه روز جهانی گردشگری

نبود زیرساخت مانع ورور گردشگران خارجی به کشور نیست

یادداشت / دکتر شهرود امیرانتخابی

سازمان جهانی گردشگری در روز 27 سپتامبر 1947 در اجلاس مادرید این روز را به عنوان روز جهانی گردشگری اعلام کرد و از آن تاریخ به بعد هر ساله در کشورهای مختلف جهان، به ویژه کشورهای پیشتاز در جذب گردشگر، مراسم و جشن‌های مناسب روز جهانی گردشگری در راستای توسعه و ترویج آن برپا می‌گردد. در کشور ما نیز طی 50 سال اخیر روز جهانی گردشگری مورد توجه قرار گرفته و در این روز اغلب ضمن اجرای مراسم‌ ویژه، فرصت ها و تهدیدات صنعت گردشگری به کرات بر زبان سخنرانان جاری می‌شود ؛اما اینکه چرا علیرغم علم به اهمیت و ضرورت رونق و توسعه گردشگری نتوانسته ایم در این حوزه رونق و توسعه قابل توجهی داشته باشیم؟

خاطرم هست 2 سال پیش ریاست محترم جمهوری در سالن همایش های صدا و سیما و در جمع فعالان صنعت گردشگری به ایراد سخنرانی پرداخت و اتفاقاً نکات ارزنده ای را بیان داشتند.چهار محور اصلی سخنان آن روز رئیس جمهور،عبارتنداز:

1. مساله فرهنگی(گردشگر وارد کشوری می شود که با چهره گشاده مردم روبرو شود )؛
2. سیاست خارجی کشور(نحوه ارتباط با کشورهای مختلف به عنوان یکی از پایه های اساسی برای جذب گردشگری)؛
3. مسئله اقتصاد(تک رقمی بودن تورم برای تمایل گردشگران خارجی به کشور) و در نهایت؛
4. ترجیع بند اکثر سیاستگذاران و متولیان امر مسئله ایجاد زیرساخت های لازم برای صنعت گردشگری.
غیر از مورد اولی یعنی مسئله فرهنگی که در این خصوص جز مدعیان اصلی در منطقه و دنیا هستیم و احتمالاً تمامی آن گردشگرانی که به ایران سفر کرده یا خواهند کرد پس از بازگشت، میهمان نوازی و مهربانی و اخلاق مهربانانه را از مهم ترین خاطرات خود در سفر به کشور ما را عنوان خواهند کرد(حداقل ادعایش را داریم)، مابقی محورها تابع محور دوم یعنی سیاست خارجی کشور است. شاید بتوان ادعا کرد: مهم‌ترین جنبه سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در این مقطع زمانی ،تنش‌زدایی در منطقه و دنیا باشد. از انصاف به دور است اگر مهم‌ترین جنبه‌های تنش‌زدایی در دولت آقای روحانی را دوری از تنش‌های منطقه‌ای و بین‌المللی و لزوم برقراری ارتباط، پیگیری دیپلماسی برد- برد، رعایت احترام متقابل، تدبیر و اعتدال در سیاست خارجی، ضرورت پرهیز از درگیری ایدئولوژیکی، ضرورت جدی جهت حفظ بازدارندگی، آمادگی عملی جهت همزیستی مسالمت‌آمیز در قالب مذاکرات برجام ندانیم؛ زیرا در این دولت اعتقاد بر این بوده و هست: در محیط تنش‌زا، نه امکان اصلاح وجود دارد و نه سرمایه‌گذار داخلی یا خارجی حاضر می‌شود متقبل ریسک شود و سرمایۀ خود را به کار اندازد. در سطح منطقه‌ای و بین‌المللی هم در صورتی که آرامش وجود نداشته باشد، نه تنها بسیار از فرصت‌هااز دست می‌رود، بلکه امکان ایجاد فرصت‌های جدید نیز میسر نخواهد شد.
یکی از اولویت‌هاي اصلی و مهم دولت روحانی،حل معضلات اقتصادي با استفاده از تعامل با نظام بین‌المللی بود و همواره تاکید کرده اند: «در زمینه اقتصادي، جمهوري اسلامی و این دولت آماده است تا با همه کشورها که علاقمندند در ایران که داراي منابعی بسیار غنی و جوانانی تحصیلکرده و آماده براي فعالیت اقتصادي هستند همکاري کند و براي حضور کمپانی‌ها، شرکت‌ها و دولت‌ها در ایران آماده هستیم… این ظرفیت وجود دارد که ظرف سه دهه آینده جمهوري‌ اسلامی ایران جزو10 کشوراقتصادي اول دنیا قرار بگیرد»(روحانی،21بهمن1392).
فارغ از چالش هایی که خواسته یا ناخواسته به واسطه روی کار آمدن ترامپ در آمریکابه وجود آمده و تبعات منفی آن را در روزه های اخیر در سطح جامعه شاهد هستیم ،در این مذاکرات همگان اذعان داشتند که چهره متفاوت و جدیدی از جمهوری اسلامی در عرصه بین‌المللی و منطقه‌ای ارائه شد، چهره‌ای که ضمن حفظ دستاوردها و منافع و حقوق خود، به تعهدات بین‌المللی خود نیز پایبند بوده و چارچوب‌های نظام بین‌الملل را به رسمیت می‌شناسد.

در خصوص نکته آخر یعنی ایجاد زیرساخت های لازم باید به عرض برساند: تجارب کشورهای موفق در این حوزه ثابت کرده است که صرف داشتن زیرساخت‌ها کافی نیست؛ بلکه یک کشور باید امکانات خود را در این راستا بسیج کند.به عبارت دیگر برای جذب تعداد بیشتری از گردشگران به ایران لازم نیست زیرساخت‌های پیشرفته و کارآمد داشته باشیم بلکه تغییر در تصمیم‌ها، اتخاذ برخی روش‌ها و اصلاح برخی سیاست‌ها هم می‌تواند موثر باشد.امروزه گردشگران خوابیدن در کاروانسراها،اقامت های بوم گردی و حتی زیر آسمان در کویر را به اقامت در هتل های 4 و 5 ستاره ترجیح می دهند …به عنوان مثال ترکیه براساس رده‌بندی مجمع جهانی اقتصاد از چهارده شاخص رقابت‌پذیری در مورد گردشگری در مقام پنجاهم قرار داشت و آلمان بعد از سوئیس دومین کشور در این رده‌بندی بود. اما علی¬رغم فاصله بسیار زیاد میان امکانات زیرساختی آلمان و ترکیه، آنکارا درسال 2016 در جذب گردشگران خارجی از آلمان جلوتر بود.این یک معنا هم می تواند داشته باشد که سیاستذارادن ترکیه عزم خود را جزم کردند تا علیرغم تمامی کاستی ها در حوزه زیر ساخت و غیره این حوزه را رونق ببخشند.
شاید گفتن این حرف که مهم‌ترین تفاوت ایران و ترکیه در جهت‌گیری‌های دو دولت است قدری اغراق‌آمیز باشد اما خالی از واقعیت نیست. ترکیه حداقل تا چند سال پیش تفاوت‌های بارزی با ایران نداشت. تا سال 2002 درگیر بحران‌های داخلی مستمر بود. مساله ناامنی در شرق و جنوب شرق این کشور جدی بود. مرتب از سوی اتحادیه اروپا به نقض حقوق بشر متهم می¬شد و فضای آن امنیتی بود. این در حالی بود که ایران از ثبات و امنیت بهتری نسبت به ترکیه برخوردار بود. بیگانه هراسی هم در ترکیه ضعیف-تر از ایران نبود و گرایش اسلامی هم در حال تقویت¬شدن بود. با همه این‌ها این کشور به خاطر آن¬که جهت‌گیری اصلی خود را توسعه و افزایش ثروت و نه توزیع ثروت قرارداده بود توانست هر سال بیشتر از قبل درآمد بیشتری از گردشگری کسب کرده و این درآمد را در خدمت توسعه خود قرار دهد.
در یک کلام شاید بتوان این گونه گفت:اگر اجماع نظر پیرامون مسئله گردشگری در کشور وجود داشته باشد و ضرورت آن در ارز آوری و اشتغالزایی برای جوانان توسط متولیان و تصمیم گیران احساس شده باشد، نبود زیرساخت مانع ورور گردشگران خارجی به کشور نخواهد بود. براین باورم: با همه موانع، محدودیت‌ها و مشکلاتی که در کشور وجود دارد و اهل فن کم و بیش از آن‌ها آگاه‌اند، ظرفیت صنعت گردشگری در ایران خیلی بیشتر از آنی است که در حال حاضر از آن استفاده می‌شود و لذا می‌توان با سرمایه‌گذاری بیشتر، میدان دادن به بخش خصوصی، کاهش غلظت نگاه امنیتی و ایدئولوژیکی، حمایت‌های دولت، تدوین و تصویب برخی مقررات، صنعت گردشگری را رونق و توسعه بخشید و در گام های بعدی با داشتن برنامه های عملیاتی گردشگری در کشور را جایگزین اقتصاد نفتی کرد.