فلسفه وجودی خبرنگار مطالبه گری، شفاف سازی و روشنگری جامعه

خبرنگاران در محاصره مشکلات و وعده های سر خرمرمن مسولین بیان مشکلات در یک تیتر نمی گنجد 

یادداشت به قلم مهدی میزانی /  نبود ثبات و امنیت شغلی، نداشتن بیمه و مسکن، نبود امکانات مناسب برای فعالیت رسانه ای، نبود نظام ارزیابی قوی و نگاه غلط به خبرنگاران از جمله مشکلات فراروی فعالان رسانه ای گیلان است.

 

به بسیاری از افراد که فاقد کوچک‌ترین تخصص در حرفه خبرنگاری هستند لقب خبرنگار داده شده و تمایزی بین آنها و خبرنگاران واقعی وجود ندارد

 

خبرنگاران مظلوم ترین و کم درآمدترین شاغلان جامعه به حساب می‌آیند و حقوق آنها حتی از یک کارگر ساده هم کمتر است.

 

 

بسیاری از خبرنگاران ایرانی می گویند هر سال، در آستانه یا به مناسبت ۱۷ مرداد، روز خبرنگار، به برخی مشکلات خبرنگاران ایرانی اشاره می شود و گفت و گوهایی با آنها می شود، به چالش های حرفه ای، اقتصادی، یا دشواری هایی مثل عدم امنیت شغلی آنها اشاره می شود، اما چند روز پس از آن، این همه به فراموشی سپرده می شود، بدون آن که اقدامی برای بهبود شرایط کار و زندگی خبرنگاران صورت گیرد. 

 

خبرنگاران اگرچه همواره پل ارتباطی بین مردم و مسوولان،گوش شنوا و چشم بینای جامعه و درمان کننده مشکلات اجتماعی لقب گرفته‌اند اما همواره مشکلات صنفی متعدد فعالان این عرصه را در تنگنا قرار داده است.

 

 

 

این روزها با بحران گسترده همه گیری کرونا از سویی و تداوم و تا حدی تشدید بحران کاغذ، کمبودی که به شدت بر رسانه ها اثرگذار بوده است از سوی دیگر، فعالیت حرفه ای و امنیت شغلی خبرنگاران را به مخاطره انداخته  و سبب بیکاری عده ای از آنها، و نگرانی بسیاری دیگر از آنها شده است.  

 

مسائل و مشکلات خبرنگاران و اصحاب رسانه را باید به دو بخش صنفی و غیرصنفی تقسیم کرد، از مهم‌ترین مشکلات صنفی خبرنگاران نداشتن امنیت شغلی، فقدان بیمه، حقوق و مزایای کم اشاره کرد.

 

حدود شش ماه پیش، در اوایل اوج گیری بحران کرونا در ایران، مجله اینترنتی مددکاری اجتماعی ایران به نقل از مصطفی اقلیما، آسیب‌شناس اجتماعی و رئیس انجمن علمی مددکاری اجتماعی ایران، نوشت: «بزرگترین مشکل خبرنگاران این است که کارفرمایان که همان مدیران رسانه هستند اجازه چاپ مشکلات آنان را نمی‌دهند، چون خبرنگار به‌عنوان کارگر حقی برای چاپ مشکلات خود در روزنامه و خبرگزاری‌ها ندارد و تصمیم نهایی با کارفرما و مدیران رسانه است.»

 

 

کمبود کاغذ و دشواری های تأمین منابع مالی در میان معضلاتی است که برخی رسانه‌های ایرانی را با خطر تعطیلی روبه کرده است. در این میان، طبیعی است که بیشترین آسیب را خبرنگاران و کارکنان رسانه ها می بینند. اما این آسیب، به ناگزیر بر کار آنها و کیفیت و کمیت محتوای کار رسانه اثر جدی می گذارد. رسانه های ایران گزارش کرده اند که طی چند ماه اخیر، بسیاری از روزنامه‌ها صفحات چهار رنگشان را تک‌رنگ کرده‌اند و برخی روزنامه‌ها هم روزهای پنجشنبه دیگر منتشر نمی‌شوند.

 

 

صاحبان و مدیران مسئول برخی از رسانه ها چالش های کاری خبرنگاران را به عدم پاسخگویی مسئولان دولتی به این مشکلات عنوان می کنند. برخی ناظران معتقدند که ضمن آن که بخشی از مشکلات خبرنگاران ناشی از کمبودها یا بی توجهی های دولت است، بخشی از آنها نیز در کوتاهی مسئولان رسانه ها و صاحبان مطبوعات ریشه دارد. 

 

رسالت آگاهی بخشی خبرنگاران نباید زیر مشکلات متعدد این صنف دفن شود

 

جدا از مشکلاتی که سبب شده خبرنگاران ایرانی در شرایط کنونی کار خود را در معرض خطر ببینند، مشکلاتی که از گذشته با آنها دست و پنجه نرم کرده اند، به جای خود باقی است. بیمه سلامت و مشکل مسکن، در میان مشکلاتی است که بسیاری از خبرنگاران، به ویژه خبرنگاران آزاد یا حق التحریری، که کارمند ثابت رسانه یا نشریه خاصی نیستند، با آنها مواجهند. این مشکلات از قدیم در بافت خبرنگاری ایران ریشه دوانده و طی سال های اخیر، و اکنون با بحران همه گیری ویروس کووید-۱۹، در میان قشر خبرنگار پیچیده تر و فراگیرتر شده است. 

 

 

 بسیاری از مواقع همکاران ما از گفتن عدد و رقم دریافتی خود در نزد دوستان و آشنایان و اقوام شان شرم دارند چرا که در صورت بازگو کردن آن طرف مقابل یا حرف آنها باور نمی کند یا دچار شگفتی می‌شوند و این موضوع باعث تأسف است و از سویی هم باعث افتخار چرا که نشان می دهد خبرنگاران با کم‌ترین دستمزد و چشمداشت و با اینکه خود غرق مشکلات صنفی و معیشتی هستند، در پی روشنگری، آگاهی بخشی به جامعه و تنویر افکار عمومی و حل مشکلات شهروندان هستند.

 

 

امنیت شغلی پایین و حقوق و مزایای ناکافی در بین خبرنگاران موجب شده تا به ناچار خیلی از آنها به سمت انتخاب شغل دوم و یا حتی سوم بروند و به همین دلیل شان و منزلت و جایگاه این حرفه زیر سؤال برود با این حال بسیاری از این قشر به دلیل عشق و تعهدی که در کار خود دارند شرافتمندانه و عزتمندانه در راستای تنویر افکار عمومی قلم می‌زنند.

 

 

یک مشکل دیگر اصحاب رسانه در زمان حاضر نبود معیار مشخص برای ورود افراد به این حرفه برخلاف سایر حرفه هاست که باعث می شود تا شان و منزلت این حرفه با خدشه روبرو شده و به دلیل رفتارهای غیرحرفه ای و نابلدی این افراد، برخی مدیران دیدگاه غلطی نسبت به خبرنگاران پیدا کنند که این موضوع اجحاف در حق خبرنگارانی است که به شکل حرفه ای و چارچوب دار فعالیت می کنند.

 

اما همین خبرنگاران هستند که شاید با تشکل صنفی و تقویت تعامل میان خود و همکارانشان، بتوانند راهکاری برای ابراز و بیان مشکلاتشان، آگاهی رسانی به جامعه پیرامون آنها، و طرح آنها با صاحبان رسانه ها و نشریات بیابند. 

 

 

 

همکاری مدیران رسانه ای و سرمایه گذاران نشریات با خبرنگارانی که خون جاری در نهادهای خبری آنها هستند، می تواند بسیاری از مشکلات خبرنگاران را روشن تر کند. همراهی مدیران و صاحبان رسانه ها با خبرنگاران برای تدبیراندیشی و کوشش برای پاسخگو قرار دادن مقام های دولتی و آنها که در این راستا مسئولیت اجرایی دارند، به تلاش برای طرح و رفع این نوع مشکلات کمک بسیاری خواهد کرد. 

 

 

وابستگی مالی رسانه‌ها به نهادهای دولتی و شهرداری‌ها نیز متاسفانه آزادی و ابتکار عمل اصحاب رسانه را برای بیان نقدها و واقعیت ها به شکل مطلوب گرفته و خیلی از آنها را در انتقال پیام و بیان مسائل و مشکلات جامعه دچار لکنت زبان کرده است و در چنین شرایطی، اعضای جامعه که تشنه شنیدن اخبار و رخدادها هستند، ترجیح می‌دهند تا خبرها را از مراجع غیررسمی و رسانه‌های آن سوی آبی دنبال کنند غافل از آنکه این رسانه‌ها با سمت و سو و جهت گیری‌های مورد خواست خود به اخبار کشور و بازتاب آن می‌پردازند و دلسوز مردم ایران نیستند.

 

 

امروز مهم‌ترین وظیفه و رسالت خبرنگاران طرح مطالبات و مسائل معیشتی مردم است و در کنار این موضوع باید به انعکاس اخبار خوب و امیدبخش نیز پرداخت تا امید و نشاط در جامعه حفظ و تقویت شود چرا که پمپاژ ناامیدی در جامعه را باید نوعی خیانت دانست که کمکی به حل مشکلات نخواهد کرد

 

 

کرونا آخرین نفس‌های رسانه‌های مکتوب را هم گرفت

 

البته رمق آخر رسانه‌ها نیز با شیوع گسترده بیماری کرونا از بین رفت و هم اکنون جسد مطبوعات و نشریات مکتوب در حال احتضار و جان کندن است و احتمالاً باید به زودی مراسم ختم آن برگزار شود

 

مهم ترین مشکل صنفی خبرنگاران استان، دغدغه معیشت و نان، فقدان امنیت شغلی، برخوردار نبودن از بیمه و مزایای شغلی از جمله مهمترین مشکلات اکثر فعالان عرصه رسانه است اما قطعاً مهمتر از همه این موارد احترام به جایگاه خبرنگاران و تکریم مقام شامخ آنان امروز به عنوان یک مشکل مطرح می‌شود.

 

متاسفانه زحمات خبرنگاران در بسیاری از موارد توسط مدیران بی بهره از سواد رسانه‌ای و بخشی از آحاد جامعه فراموش می‌شود و در نهایت به جایگاه خبرنگاران آنچنان که باید وقعی نهاده نمی‌شود و حتی در مواقعی مورد توهین و تخریب قرار می‌گیرند.

 

 

بدون حضور خبرنگاران و رسانه‌ها دستاوردها و تلاش‌های دولت‌ها و ملت‌ها به سمع و نظر مردم در داخل و خارج کشور نمی‌رسد و حتی برای آیندگان نیز ثبت و ضبط نمی‌شود.

 

رسانه‌ها در تار و پود جامعه تنیده شده‌اند

مساله خبر و خبرنگاری در کشور ما در تار و پود اجتماع تنیده شده و امروز رسانه به بالاترین میزان تاثیرگذاری خود در جامعه رسیده است.

مقوله خبر در عصر کنونی به عنوان مهم ترین رکن اطلاع‌رسانی نمود یافته و از آن حتی به عنوان خمیرمایه ارتباطات نام برده شده ، از این رو در دنیای امروز اذهان جستجوگر زیادی وجود دارند که حتی لحظه به لحظه در پی کسب اطلاعات و اخبار تازه و جدید درباره موضوعات متنوع هستند و اصولا خبر در مقام پاسخگویی به پرسش‌های اذهان جستجوگر است.

 

 

رسانه‌ها امروز تا حدی به تار و پود جامعه مبدل شده و تعاملات دیگر نهادها را هماهنگ می‌کنند و بعنوان یک نهاد مسوولیت پذیر و تا حدی مسوولیت ساز در رشد اجتماعی مؤثر باشند و علاوه بر این رسانه‌ها با نظارت‌های غیر مستقیم، مدل پاسخگویی را در سازمان‌ها، نهادینه نموده و این مدل زمینه‌ی مطالبه را فراهم می‌سازد.

 

 

کلام آخر :

آنچه امروز در رابطه با حرفه خبرنگاری باید مطرح شود که کمتر به آن اشاره شده این است که خبرنگاران علی رغم مشکلات متعدد صنفی خود توانسته اند با بیان شفاف مسائل و رخدادهای موجود در جامعه، به حل مشکلات مردم کمک کنند و نقش آن ها در این راستا بی بدیل و قابل ستایش است.

 

 

یادداشت / مهدی میزانی 

سردبیر